Moda, chęć udowodnienia wytrzymałości na ból i odwagi, prezentowanie stylu, zaznaczenia niezależności, a może zamiłowanie do sztuki? Ile osób tyle przyczyn kolorowego zdobienia swojego ciała. Tatuaże są jednak bez wątpienia formą komunikacji – co psychologia mówi o znaczeniu tatuaży i przyczynach ich robienia?

Tatuaże stare jak świat

Sztuka tatuowania znana światu i praktykowana jest już od czasów starożytnych. Popularność zdobienia ciała rosła bądź malała w zależności od tego, jakie normy obowiązywały w danych czasach i kulturach. W dzikich plemionach tatuaże były charakterystyczne dla najsilniejszych wojowników, dorosłych mężczyzn czy kobiet – szamanek. W czasach nowożytnych natomiast, tatuaż był już zarówno symbolem więzienia, trudnych przeżyć, oznaczenia “jednostek niebezpiecznych”, marynarzy jak i modnym, trendy dodatkiem do stylu.

W dzisiejszym świecie, gdy zdobienie ciała staje się coraz powszechniejsze, wiele osób uważa, że tatuaże mówią coś o jego właścicielu_ce i są formą wyrażenia siebie. Istnieją również głosy mówiące o tym, że tatuaże mogą być związane z brakiem stabilności psychicznej, różnego rodzaju patologią czy nawet z aktywnością kryminalną. Jak jest naprawdę?

Trwałe poprawianie swojego wyglądu

Ludzie od wieków stosowali i nadal stosują zabiegi zmieniające, a przede wszystkim – poprawiające wygląd. Zwłaszcza teraz, w czasach nieustającego promowania perfekcji w mediach, wkładamy wiele wysiłku w to aby podnosić swoją atrakcyjność. Dla wielu osób, tatuując ciało również poprawiamy jego wygląd, choć w mniej oczywisty sposób.

Mimo długiej historii tatuaży (kilka tysięcy lat), w ostatnich kilku dziesięcioleciach zdobyły one szczególną popularność. Nie tylko coraz więcej ludzi decyduje się na zrobienie sobie tatuażu, ale także tatuowanie się ludzi jest obecne we wszystkich grupach. W dzisiejszych czasach tatuaże pojawiają się u ludzi bez względu na ich wiek, poziom wykształcenia, wykonywaną pracę czy status społeczny. Dużą rolę na pewno odgrywa obecność tej modyfikacji w mediach – osoby znane i popularne często posiadają wiele tatuaży, co sprawia, że staje się to obiektem pożądania wielu z nas.

Czy tatuaż oznacza pewność siebie?

Jednak jest jeszcze jedna, bardzo istotna, psychologiczna kwestia. Badania wskazują, że tatuaże budują w nas poczucie władzy, kontroli nad swoim ciałem, a ponad wszystko, odzwierciedlają nasze “JA” – czyli poczucie tego jacy i kim jesteśmy, co jest dla nas ważne i jak chcemy być odbierani przez otoczenie. Fakt, że tatuaże są “na zawsze”, kosztują dużo czasu i bólu, dodaje im również głębszego psychologicznego znaczenia i wartości, niż zwykłym dodatkom.

Znaczenie tatuaży – 10 przyczyn dla których się tatuujemy

Opierając się na wielu badaniach psychologicznych, wyróżnić można dziesięć rodzajów przyczyn, odpowiadających na pytanie “dlaczego się tatuujemy”? Poniżej opiszemy motywacje, które mogą wyjaśnić znaczenie posiadania tatuaży.

1. Piękno, sztuka i moda

Ta motywacja opiera się na robieniu sobie tatuaży jako modnych dodatków, a także chęci posiadania na ciele wyjątkowego dzieła sztuki. W tej kategorii znajdują się ludzie, dla których tatuaże mają wartość przede wszystkim estetyczną, są w trendach lub są pracą charakterystyczną dla konkretnego autora/ artysty tatuażu.

2. Indywidualizm

Jest to motywacja oparta na tworzeniu i kreowaniu własnej tożsamości, obrazu samego siebie (o tym, czym jest tożsamość pisaliśmy w tym artykule). Kontrolowanie swojego wyglądu
i świadome wpływanie na niego, jest bardzo mocno związane z tworzeniem się poczucia wartości, własnego “JA”. W tej kategorii, najważniejszą przyczyną tatuowania się jest tworzenie określonego obrazu i wizerunku swojej osoby.

3. Historie osobiste

Tatuaże mogą być dla człowieka osobistym katharsis czyli “oczyszczeniem”, jasnym wyrażeniem swoich wartości i ważnych, niekiedy trudnych, doświadczeń. W takim kontekście tatuowanie się może mieć również charakter “uzdrowienia” czy “odzyskania swojego ciała”, po trudnych doświadczeniach zarówno cielesnych jak i psychicznych. Obserwacje i badania wskazują, że osoby po przeżyciach traumatycznych traktują tatuaże jako wyrażanie czy ilustrowanie swoich wewnętrznych przeżyć.

4. Wytrzymałość fizyczna

Niektórzy ludzie decydują się na tatuaże będące sprawdzeniem ich wytrzymałości na ból
i przezwyciężaniem osobistych ograniczeń. Tatuują sobie wtedy bardzo wrażliwe miejsca lub w całości pokrywają się tuszem. W ten sposób mogą również pokazywać otoczeniu swoją siłę oraz wytrzymałość. Warto jednak pamiętać, iż z perspektywy psychologicznej, tatuowanie ciała z tych powodów może być również przejawem tendencji autoagresywnych człowieka (czyli celowego krzywdzenia, uszkadzania swojego ciała), na przykład u osób po przeżyciach traumatycznych czy z zaburzoną osobowością.

5. Przynależność do grupy i zaangażowanie

U niektórych z nas, tatuaże są przejawem chęci przynależenia do konkretnej, ważnej społeczności lub otwartego okazywania bycia członkiem określonej subkultury. W takiej sytuacji, tatuaże mogą być znakiem identyfikowania się i trwałego zaangażowania w działania danej społeczności. Widoczne, wyraźne tatuaże są także komunikatem niewerbalnym, na przykład “nie zbliżaj się do mnie” lub “jestem otwarty_a i tolerancyjny_a”.

6. Tatuaże jako „opór”

W takim przypadku, tatuaż jest wyrazem stawianego oporu, niesubordynacji czy protestu przeciwko rodzicom, opiekunom lub społeczeństwu w ogóle. Tatuowanie się wynikające
z oporu często zawiera prowokacyjne wzory. Prowokować ma nie tylko ich charakter i wygląd, ale to, że w przeszłoci były głównie kojarzone z niepodporządkowanymi subkulturami czy nawet tendencjami przestępczymi. Badania wśród młodych ludzi pokazują, że opór przeciwko rodzicom jest jednym z głównych motywów robienia sobie tatuaży. Z tego względu, mając nastoletnie dziecko lub pracując z tą grupą wiekową, warto obserwować ich tendencje i pragnienia odnośnie zdobienia ciała – w ten sposób mogą wysyłać nam ważny komunikat.

7. Duchowo􏰃ść, kultura, tradycja

Tatuaże symboliczne z tej kategorii podkreślają przynależność nie tyle do grup, co do konkretnych kultur i związanych z nimi wartości. Często mają również wymiar duchowy i religijny. Mogą okazywać poczucie oddania wybranej religii, wyrażanie i życie w zgodzie z jej wartościami czy identyfikację człowieka z konkretną kulturą i tradycją.

8. Uzależnienie od tatuowania

Jak pokazują obserwacje i badania, tatuowanie ma charakter silnie uzależniający. Prawdopodobnie wynika to faktu, iż w trakcie tatuowania, uwalniają się do naszego mózgu endorfiny czyli tzw. hormony szczęścia. Wytwarzane podczas bolesnego zabiegu tatuowania mają funkcję znieczulającą, ale również wyzwalają przy tym silne, przyjemne emocje. Wiele osób deklaruje, że lubi ból wywołany tatuowaniem. Obserwuje się także uzależnienie psychiczne od posiadania zdobień skóry – „kolekcjonerzy tatuaży” mają silną potrzebę ciągłego upamiętniania swoich dowiadczeń czy zaznaczania wyznawanych przez siebie wartości.

9. Motywacje seksualne

Niektórzy ludzie tatuują się po to, by uwypuklić swoje atrybuty związane z seksualnością, ukryć niedoskonałości lub jasno komunikować swoje preferencje seksualne. Może to być związane z wysokim poczuciem wartości – wtedy tatuaż ma na celu zwrócenie jeszcze większej uwagi na atrakcyjność człowieka. Może jednak również być maskowaniem niedoskonałości w sytuacji odczuwania niskiej samooceny i chęci upiększenia się.

10. Tatuowanie bez konkretnego powodu

Niektórzy ludzie deklarują, 􏰅że decyzja o wytatuowaniu się była impulsywna i bez uprzedniego, dłuższego namysłu. Odnosi się to na przykład do decyzji pod wpływem alkoholu czy innych substancji psychoaktywnych. W takich sytuacjach, warto zwrócić uwagę na zagrożenia wynikające z ingerowania we własne ciało w stanie braku świadomości (np. niesterylne warunki tatuowania, etc.) jak i impulsywnych zachowań w ogóle. Często takie zachowania mogą świadczyć o pewnych cechach lub nawet zaburzeniach osobowości, które mogą być problematyczne w innych sferach życiowych.

Czy tatuaże noszą osoby zaburzone?

Powszechny jest stereotyp, iż osoby wytatuowane są zaburzone. Istnieją badania, które potwierdzają, że osoby borykające się z trudnościami i zaburzeniami psychicznymi posiadają więcej tatuaży. Zarówno mężczyzni jak i kobiety którzy cierpią na alkoholizm, nadużywają narkotyków, wykazują zachowania impulsywne oraz ryzykowne, a także doświadczają zaburzeń osobowości mają więcej tatuaży niż osoby zdrowe. U osób ozdobionych tatuażami częściej pojawiają są także samookaleczenia, mające związek z zaburzeniami osobowości i zwiększoną impulsywnością. Oczywiście – nie oznacza to, że każdy człowiek z tatuażem jest zaburzony. Mimo niechlubnej przeszłości zdobienia ciała przez więźniów czy mafiosów – aktualnie tatuaże pełnią głównie funkcję trendu i nie muszą oznaczaćdoświadczania trudności psychicznych.

Kiedy tatuaże są problemem?

Tym co ważne, jest świadoma decyzja o wykonaniu tatuażu. Zdolność podjęcia świadomej decyzji jest szczególnie ważna w przypadku osób młodych dorosłych. To grupa wiekowa, w której najczęściej wykonuje się pierwsze tatuaże. Nadal istnieje duża ilość przypadków, w których ludzie żałują decyzji o tatuażu czy doświadczają związanych z nim konsekwencji psychicznych lub społecznych. Warto przyglądać się, wraz z młodymi dorosłymi, ich motywacjom do wykonania tatuaży, ponieważ mogą one też przekazać nam wiele informacji o trapiących ich trudnościach czy problemach.

Jeśli Ty, Twoje dzieci lub osoby Tobie bliskie:

• czują niepohamowaną potrzebę tatuowania się,
• decyzje dotyczące zdobień podejmują impulsywnie,
• nie dbają o bezpieczeństwo podczas wykonania tatuażu,
• wybierają wzory są agresywne, obraźliwe,
• wykonują tatuaże w miejscach nietypowych (czoło, oczy, twarz, genitalia etc.)

warto przyjrzeć się sytuacji u psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry, który pomoże ocenić, czy źródło tego zachowania jest problemem lub zaburzeniem.