Perfekcjonizm uznajemy często za jedną ze swoich największych zalet, decydującą
o sukcesie w osiąganiu życiowych celów. Mając tendencje do perfekcjonizmu prawdopodobnie zwracasz uwagę na szczegóły i detale, lubisz kontrolować przebieg zdarzeń, oczekujesz od innych aby podobnie jak Ty – dawali z siebie wszystko. Problem zaczyna się w momencie gdy czujesz, że wszystko chcesz wykonać idealnie ale właśnie dlatego nic co robisz, nie jest według Ciebie zadowalające.

Dlaczego perfekcjonizm nie zawsze się sprawdza?

Wydawać by się mogło, że dobre intencje i ciężka praca są gwarancją osiągnięcia pożądanych rezultatów. Często jednak okazuje się, że jest zupełnie odwrotnie – w rzeczywistości znacznie częściej pojawia się frustracja faktem, że perfekcjonizm może i opłaca się w jakiejś dziedzinie życia (na przykład w pracy), ale przynosi odwrotne skutki w innych (w relacjach międzyludzkich). Zazwyczaj ciężko znaleźć wytłumaczenie dlaczego właściwie pewne zachowania doskonale sprawdzają się w jednych sytuacjach, ale już nie działają w innych. Przykładem jest przywiązywana przez perfekcjonistów ogromna uwaga do szczegółów w wykonywanej pracy – będzie atutem w pracy, ale męczarnią
w codziennym życiu. W dodatku nie tylko dla Ciebie, ale też dla Twoich bliskich – szczególnie jeśli wymagasz tego samego od nich.

Wady perfekcjonizmu

Bycie perfekcyjnym jest niemożliwe – nikt nie jest i nie może być doskonały. Jednak dążenie do ideału jest bardzo kuszące, szczególnie w dzisiejszych czasach. Warto pamiętać, że próbując osiągnąć doskonałość dużo ryzykujesz, a walkę w imię perfekcjonizmu możesz przypłacić wieloma problemami psychicznymi – od depresji, przez lęk, po zaburzenia odżywiania. Niestety największym sprzymierzeńcem perfekcjonizmu jest rozczarowanie – kariera lub ekscytujące nowe hobby nigdy nie będą sprawiać przyjemności jeśli zawsze oczekujesz od siebie sukcesu, a w życiu i tak zawsze znajdzie się jakaś trudność. Relacje zwykle zawodzą, gdy oczekujemy, że partner(ka) będzie idealny(a). Perfekcjonizm pozbawia człowieka możliwości uczenia się na własnych błędach a co za tym idzie – satysfakcjonującego rozwoju.

Nierealistyczne oczekiwania stanowią rdzeń perfekcjonizmu

Kiedy nasze nadzieje nie zostają spełnione – pojawia się złość lub wściekłość i dotyczy to zarówno tych dużych jak i małych oczekiwań. Planujesz idealnie spędzić swój dzień wolny, gdy nagle okazuje się, że nie ma wolnego stolika w Twoim ulubionym miejscu na lunch, lub zaczyna padać deszcz – Twój dzień wydaje się zrujnowany. Równie dobrze możesz wrócić do łóżka i nie robić nic.

Perfekcjonizm w relacjach z innymi ludźmi

Nierealistyczne oczekiwania wobec siebie, nieuchronnie prowadzą do żywienia nierealistycznych oczekiwań wobec innych. W związku czy przyjaźni oczekiwania zawsze są obecne, jednak te nierealne mogą przysporzyć prawdziwych kłopotów. Czy zdarza Ci się oczekiwać, że twój partner będzie wiedział czego potrzebujesz, bez konieczności mówienia mu o tym? Czy zdarza Ci się oczekiwać, że przyjaciółka sama domyśli się, że bywasz zazdrosna o innych znajomych? A może oczekujesz, że Twoje nastoletnie dziecko będzie zawsze bez wyjątku dotrzymywało danego słowa?

Jeśli powyższe zdania są dla Ciebie prawdziwe, prawdopodobnie poczujesz teraz rozczarowanie lub nawet złość, ale musisz pamiętać, że ludzie tak nie funkcjonują! Twój partner nie potrafi czytać w Twoich myślach, a nastolatki dają się wciągnąć w masę innych rzeczy i zapominają o umowach, nawet z Tobą. Tak jak i Ty czasami zapominasz lub nie zauważasz różnych spraw.

Perfekcjonizm karmi bardzo toksyczne, wewnętrzne poczucie i przekonanie człowieka, że musi być doskonały. Niespełnienie tego oczekiwania skutkuje wtedy uczuciem złości lub nawet wstydu wobec siebie. Równocześnie pojawia się oczekiwanie, że inni ludzie także będą doskonali. Okazując się ludzcy czyli niedokładni i nieidealni, pojawia się frustracja i rozczarowanie.

Perfekcjonizm to też prokrastynacja czyli nieustanne odkładanie “na później”

„Chciałbym napisać powieść” to fantastyczny cel dla początkującego pisarza, podczas gdy “napiszę powieść do końca tego roku” to cel początkującego perfekcjonisty. Stawiając przed sobą zbyt wysokie oczekiwania, szansa że nie osiągniesz celu jest większa (napisanie powieści może zająć lata!) i może właśnie w tej chwili nieświadomie skazujesz się na porażkę. To z kolei może doprowadzić do depresji, stanów lękowych, poczucia wstydu i innych poważnych problemów emocjonalnych. Paradoksalnie, perfekcjonizm może doprowadzić do prokrastynacji czyli odkładania wszystkiego “na później”. Kiedy masz poczucie, że musisz być doskonały – odsuwasz w czasie realizację projektów i celów, z obawy przed możliwą porażką.

Źródło perfekcjonizmu

Perfekcjonizm jest często przekazywany z rodziców na dzieci. Jeśli twoi rodzice wymagali od Ciebie samych piątek, a nie dostrzegali ogromu ciężkiej pracy, jaką wkładasz w ich zdobycie, przy najmniejszych niepowodzeniach prawdopodobnie nabierałe(a)ś przekonania, że nie ma sensu próbować ponieważ to co robisz nie jest wystarczająco dobre – o ile nie jest idealne. Sytuacja mogła być odwrotna – jeśli wymagano od Ciebie dostawania piątek bo nauka nie była dla Ciebie wyzwaniem, mogłe(a)ś nabrać przekonania, że wszystko w życiu będzie dla Ciebie łatwe gdyż nigdy nie doswiadczyłe(a)ś niepowodzenia.

Nadmierna krytyka

Perfekcjonizm prowadzi do przekonania, że musisz naprawiać swoje wszelkie niepowodzenia i do nadmiernego krytykowania siebie. Ludzie mający skłonności do perfekcjonizmu często zadręczają się swoimi błędami pozwalając, by te błędy ich definiowały. A przecież błędy są w życiu niezmiernie potrzebne. Nie popełniając błędów, nie uczysz się! Akceptując swoją (i po prostu ludzką) niedoskonałość, uwalniasz się od emocjonalnego dyskomfortu, spowodowanego rozmyślaniem nad każdą popełnioną pomyłką czy porażką.

Z angielskiego – “Perfekcja to stagnacja”

Perfekcjonizm to oszukiwanie siebie

Perfekcjoniści zwykle przeszacowują swoje rzeczywiste zdolności, co później często skutkuje uczuciami złości, wstydu, rozczarowania czy frustracji. Stawiają sobie poprzeczkę zbyt wysoko i działają z nadzieją, że będą w stanie tę poprzeczkę przeskoczyć.

Niektórzy ludzie mają tendencję do ciągłego przeceniania swoich umiejętności, podczas gdy inni do nieustannego ich niedoceniania. Zarówno przez takie niedoszacowanie i przeszacowane, brakuje im realnej perspektywy na to, co mogą, a czego nie mogą zrobić. Nie rozumiejąc swoich możliwości, narażają się na powtarzające się poczucie rozczarowania i bycia niedocenionymi.

Często różnica między tym, czego oczekujemy od siebie, a tym, co faktycznie jesteśmy w stanie zrobić jest naprawdę duża. Zbyt wysokie oczekiwania mogą powodować, że zaczniemy zawyżać swoje możliwości, co prowadzić może do gonienia za niemożliwym.

Kontrolowanie rzeczywistości

Perfekcjonizm bywa też objawem nadmiernej potrzeby kontrolowania otaczającej rzeczywistości. Często łączy się z silnym dążeniem do nieustannego oceniania wszystkich czynników i sytuacji, które mogą wpłynąć na działania i osiągnięcia. Niestety, takie zachowania zmierzają zwykle w kierunku nieprawidłowego oceniania okoliczności i swoich możliwości. Próbując kontrolować wszystko co się dzieje dookoła, zamiast doświadczać prawdziwej, wewnętrznej motywacji czy swoich rzeczywistych zdolności i umiejętności, mamy do czynienia z nieustannym ocenianiem, wszystkiego co nas otacza – często błędnym i przez to frustrującym.

Mówiąc prościej, perfekcjonizm skłania nas do kontrolowania wszystkich czynników i warunków, które mogłyby wpłynąć na osiągnięcie celu. Jednak jednocześnie naraża nas na popełnienie katastrofalnego błędu w ocenie rzeczywistości! Jeśli spodziewasz się, że uda Ci się wszystko kontrolować, stawiasz sam(a) siebie w niemożliwej sytuacji. Ta niemożliwa sytuacja może przynieść co najmniej dwa skutki – po pierwsze, po czasie możesz zacząć żywić urazę do wszystkiego, co uznasz za utrudniające Twoje działania i osiągnięcia. Ponieważ ta uraza dotyczyć może nie tylko wydarzeń ale także innych ludzi, istnieje ryzyko że relacje z Tobą staną się toksyczne. Drugim niebezpieczeństwem jest to, że skupiając się tylko na swoich osiągnięciach i wysokich oczekiwaniach, przy najmniejszym potknięciu przypiszesz winę tylko sobie, a ideał, do którego dążysz nadal pozostanie nieuchwytny.

Lekiem na perfekcjonizm jest odpuszczenie sobie

Aby sobie odpuścić, musisz porzucić perfekcjonizm i przyjąć, że Twoje życie służy rozwojowi, a ten polega na ciągłym dążeniu do poznawania siebie w różnych momentach – a nie tylko na unikaniu błędów. Choć doskonałość nie istnieje, ale wielu z nas wciąż do niej dąży. Jednak dążąc do doskonałości jedyne na czym się skupiamy to wady i niepowodzenia.

Nieustanne krytykowanie siebie za niedoskonałości może wzbudzić niechęć do siebie samego, a to nie wspiera rozwoju – może za to boleśnie obniżyć poczucie własnej wartości. W ten sposób, perfekcjonizm może uwięzić człowieka w poczuciu złości, wstydu, winy, smutku, krzywdzących myślach i emocjach. Odpuszczenie sobie jest zatem podstawowym narzędziem nie tylko w radzeniu sobie ze złością, ale także z pozostałymi, niewygodnymi uczuciami.

Odpuszczenie sobie to niełatwe zadanie

Przejście od perfekcjonizmu do odpuszczania sobie również wymaga istotnych zmian w życiu. Gdy następnym razem zdenerwujesz się na swojego partnera, dziecko czy przyjaciela ponieważ nie spełnienia wszystkich Twoich oczekiwań pamiętaj, że są oni niedoskonali, tak samo jak Ty. I to jest w porządku. Kiedy uczysz się odpuszczania sobie, ćwiczysz także odpuszczanie innym.

Czujesz, że ten temat dotyczy Ciebie, ale trudno Ci wprowadzić zmiany w życiu? Znajdź w naszym zespole specjalistę, który wesprze Cię w radzeniu sobie z trudnościami.

Z angielskiego – “Wiedza|(przekreślone poniżej) perfekcjonizm”