Interwencja kryzysowa

Jest to forma interwencji psychologicznej, której celem jest pomoc osobie będącej w kryzysie w odzyskaniu zdolności rozwiązania go. Kryzys to moment zwrotny, stan, który cechuje się dużym napięciem emocjonalnym, uczuciem przerażenia, obawą przed utratą kontroli, a także poczuciem bezradności oraz przed różnymi formami dezorganizacji zachowania i objawami somatycznymi.

Osoba, która przeżywa taki stan, ze względu na ograniczenie lub wyczerpanie własnych możliwości rozwiązania problemu, potrzebuje pomocy z zewnątrz.

Ważnym elementem jest ustalenie czy kryzys ma charakter ostry czy chroniczny. O rozróżnieniu decydują tu dwa czynniki: długość trwania kryzysu oraz stopień emocjonalnej wydolności, możliwości radzenia sobie pozostających w dyspozycji klienta. Jeśli przez dłuższy czas trudności utrzymują się lub pojawiają się powracające zaostrzenia stanu funkcjonowania osoby mamy do czynienia ze zjawiskiem kryzysu chronicznego. Jeśli doświadczany przez pacjenta dyskomfort jest następstwem jakiegoś urazowego wydarzenia i trwa stosunkowo krótko – rozpoznajemy kryzys ostry. Rozróżnienie to ma istotne implikacje dla rodzaju interwencji, jaką należy przedsięwziąć.

Przebieg kryzysu

  1. W początkowym etapie, gdy pojawia się jakaś trudność/zdarzenie losowe (śmierć bliskiej osoby, odejście ukochanego, utrata pracy) pojawia się zdziwienie oraz zdumienie. Sprawdzone źródła pomocy okazują się niewystarczające. Osoba nie zdaje sobie jeszcze sprawy z tego, co się stało. Napięcie bardzo szybko narasta.
  2. Następnie osoba zaczyna przeżywać poczucie bezradności, niezrozumienia, osamotnienia. Obniża się poczucie własnej wartości i przeżywa siebie jako pokonaną. Zwykłe mechanizmy obronne nie spełniają swej roli. Wyczerpane są siły psychiczne. Następuje kulminacja napięcia, lęku, poczucia zagrożenia
  3. Później zaczyna się okres wyrównania, odrętwienia, koncentrowania się na trudnościach. Osoba nie jest w stanie dostrzec innych możliwości rozwiązania swoich problemów. Uważa, że nic nie można już zmieni. Brak jej energii do podjęcia jakichkolwiek działań. Na tym etapie osoba poszukuje ulgi. Jest wyczerpana życiem w ciągłym napięciu. Podejmuje działania, które choć na trochę przyniosą jej ulgę. Najczęściej są to działania o naturze destrukcyjnej (np. picie alkoholu, zażywanie narkotyków, zachowania agresywne i autodestrukcyjne). Uruchamiane są patologiczne mechanizmy obronne, które z czasem mogą przejąć dominującą rolę. U osób, które podjęły właśnie takie działanie, rodzi się często poczucie niższości, niemocy. Niewykorzystanie szans powoduje narastanie uczucia frustracji, pustki, złości.
  4. Na końcu osoba podejmuje działania mające na celu redukcję napięcia, doznanie ulgi. Są to działania konstruktywne. Często jest to; zmiana strategii, aktywna eksploracja rzeczywistości i poszukiwanie informacji, wyrażanie pozytywnych i negatywnych emocji. Poszukiwanie pomocy u innych, podzielenie sytuacji na fragmenty i stopniowe rozwiązywanie, rozpoznawanie u siebie symptomów zmęczenia i dezorganizacji, co ułatwia sterowanie własną aktywnością, a także plastyczność i gotowość do wprowadzania zmian w sobie, zaufanie do siebie, wzmacnianie własnej motywacji do zmiany. Do głosu dochodzą przeorientowane mechanizmy obronne. Osoba rozwiązuje problem w nowy dla siebie sposób. Zaczyna funkcjonować na nowym, wyższym poziomie.