Do czego prowadzi przedłużające się uczucie smutku? Czy przygnębienie i ospałość mogą stać się czymś groźnym? I dlaczego nie doceniamy siebie samych, czyli kiedy gorszy nastrój staje się chorobą.

Smutek i przygnębienie to emocje, których wielokrotnie doświadcza każdy człowiek w trakcie swojego życia. Nie zawsze związane są jednak z depresją. Rozpoznać to zaburzenie można, dopiero gdy stanom obniżonego nastroju towarzyszą dodatkowo inne objawy m.in. poczucie braku energii, niemożność przeżywania radości, niska ocena własnej wartości oraz gdy trwają odpowiednio długo, tzn. ponad 2 tygodnie.

Przyczyny depresji

Przyczyny depresji mogą być różne. Można ją podzielić na dwa rodzaje: endogenną (nazywaną potocznie dziedziczną lub genetyczną) i reaktywną. Pierwsza wiąże się z obciążeniami genetycznymi, a druga stanowi reakcję na bolesne doświadczenia związane ze stratą osoby bliskiej, utratą pracy lub wydarzeniem traumatycznym, na przykład gwałtem czy wypadkiem samochodowym.

Depresję na poziomie molekularnym wywołują zaburzenia funkcjonowania przekaźników synaptycznych, głównie serotoniny i noradrenaliny. Depresja częściej występuje u osób predysponowanych, tzn. takich, u których w rodzinie występowały tego typu zaburzenia. Im bliższe pokrewieństwo tym większa szansa na ujawnienie się choroby. Do wystąpienia depresji mogą przyczynić się także cechy nabyte w środowisku rodzinnym oraz utrwalone cechy osobowości.

Może ona występować w każdym wieku, jednak najbardziej narażone są osoby w okresie przekwitania (meno i andropauza) oraz w podeszłym wieku. Istnieje również coś takiego, jak depresja sezonowa, która pojawia się w okresie przesileń letniego i zimowego. Ma ona związek z szybszą zmianą długości dnia.

Jak ją rozpoznać – Objawy

Depresja narasta powoli i niepostrzeżenie. Stopniowo obniża się nastrój, człowiek staje się apatyczny, bierny, nie ma ochoty na żadną aktywność, najchętniej przebywa z dala on innych osób, szuka samotności, zamyka się w sobie. Smutku nie mogą rozwiązać bliscy ani pozytywne wydarzenia w życiu chorego. To, co do tej pory przynosiło choremu przyjemność, np. realizacja swoich zainteresowań, już go nie interesuje.

Do podstawowych klinicznych objawów pierwszego epizodu depresyjnego należą:

  • obniżony nastrój pojawiający się rano i utrzymujący się przez większą część dnia, prawie codziennie, niezależnie od okoliczności; poczucie smutku i przygnębienia;
  • utrata zainteresowania działaniami, które zazwyczaj sprawiają przyjemność, lub zanik odczuwania przyjemności – tak zwana anhedonia, czyli zobojętnienie emocjonalne;
  • osłabienie energii lub szybsze męczenie się.

Przy ciężkiej depresji chory jest przekonany, że nie ma przed sobą żadnych perspektyw. Wydaje mu się, że obecnej sytuacji nie da się już zmienić, mogą wtedy wystąpić urojenia prześladowcze, obwinianie siebie samego, a także rozdrażnienie i agresja. Człowiek jest przekonany, że wszystko, co złe, dzieje się z jego winy, wyolbrzymia problemy. Negatywnie ocenia siebie, swoje osiągnięcia i widoki na przyszłość. Negatywne myśli są bardzo uporczywe i chory nie może się ich pozbyć. W tym stanie wzrasta bardzo ryzyko podjęcia próby samobójczej.

Objawy somatyczne, czyli cielesne, depresji, to np.:

  • zaburzenia snu (bezsenność lub zbyt duża potrzeba snu),
  • problemy z apetytem (jest nadmierny lub osłabiony),
  • spadek lub wzrost wagi,
  • problemy z menstruacją,
  • bóle głowy,
  • suchość w jamie ustnej,
  • obniżenie libido,
  • zmęczenie.

Ze względu na to, że występowanie powyższych objawów nie zawsze oznacza depresję, do rozpoznania choroby objawy muszę utrzymywać się przez okres powyżej 2 tygodni. Co więcej, muszą być spełnione także inne warunki. Co najmniej dwa z każdej grupy:

  • nastrój depresyjny (stale utrzymujące się złe samopoczucie),
  • utrata zainteresowań i przeżywania przyjemności,
  • osłabienie koncentracji i uwagi,
  • niska samoocena i mała wiara w siebie,
  • poczucie winy i małej wartości,
  • pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości,
  • myśli i czyny samobójcze,
  • zaburzenia snu,
  • zmniejszony apetyt.

W przeciwieństwie do „dołka psychicznego” – objawy depresji są długotrwałe, a chory nie jest w stanie znaleźć ukojenia. Nikt nie jest w stanie poprawić jego nastroju.

Depresja2

Depresja ma także różne objawy w zależności od jej rodzaju. Wyróżniamy:

  • dystymię,
  • depresję sezonową,
  • depresję poporodową,
  • zaburzenie afektywne dwubiegunowe.

Kiedy zgłosić się do specjalisty?

Należy skorzystać z pomocy psychiatry w każdym przypadku, w którym stan zdrowia psychicznego budzi szczególny niepokój. Jeśli objawy depresji o niewielkim lub umiarkowanym nasileniu utrzymują się przez 2–4 tygodnie, niezależnie od wywołujących je przyczyn, wskazana jest konsultacja psychiatryczna. Jeśli ich nasilenie jest znaczne, konsultacja psychiatryczna powinna się odbyć jak najszybciej. Jeśli objawy depresyjne utrzymują się zaledwie 2–3 dni, ale ich występowanie powtarza się często lub cyklicznie (np. co miesiąc), także wskazana jest wizyta u psychiatry.

Pamiętaj!

  • Depresja jest chorobą, którą można i należy leczyć
  • Często można ją wyleczyć
  • Ze względu na poważne konsekwencje objawów depresji, nie można jej lekceważyć
  • Leczenie powinno się rozpocząć jak najszybciej, pozwala to osiągnąć lepszy rezultat.
  • Decyzję o podjęciu leczenia i rodzaju terapii podejmuj razem z lekarzem.
  • Leczenie z reguły nie jest bardzo uciążliwe.
  • Leczenie jest długotrwałe, dlatego bardzo ważna jest współpraca z lekarzem i przestrzeganie zaleceń.